Monitoring en risicobeoordeling

Op basis van de verzamelde gegevens heeft ARCHE Consulting risicobeoordelingen uitgevoerd om de potentiële effecten naar mens en milieu te beoordelen. Betreffende de evaluatie van de deposities, dient vermeld te worden dat op dit moment geen toetsingskader formeel vastgesteld is. Daarom voerde VITO studies uit om de eventuele blootstellings- en gezondheidsrisico’s van PFAS-deposities te beoordelen. Dit zowel door blootstelling via inademing van PFAS in de lucht (luchtconcentratie) als de mogelijke effecten op grondwater en bodem via luchtdepositie.

a. Risicobeoordeling van blootstelling via inademing van PFAS in de lucht (luchtconcentratie)

Met Behulp van de High resolution air quality modelling (IFDM) modellering heeft VITO in Monitoring PFAS schouwemissies uit draaitrommeloven van Indaver NV de geografische spreiding van de PFAS-concentraties in de omgeving van Indaver berekend. VITO stelt: “Op basis van de gemiddelde gegevens van alle meetresultaten (15 metingen) geeft deze berekening een maximale jaargemiddelde concentratie voor totaal PFAS 0,0104 ng/m³. Voor de EFSA-componenten is dit 0,0030 ng/m³. Op basis van de gegevens van de meetresultaten van 2023 (5 metingen) geeft deze berekening een maximale jaargemiddelde concentratie voor totaal PFAS 0,0016 ng/m³. Voor de EFSA-componenten is dit 0,0003 ng/m³. Kijken we naar de maximale daggemiddelde concentraties op basis van alle 15 metingen vinden we respectievelijke maxima van 0,25 ng/m³ (totaal PFAS) en 0,064 ng/m³ (EFSA-componenten), ook op enige afstand van de bronnen. Indien we enkel kijken naar 2023 vinden we dan respectievelijk 0,02 ng/m³ (totaal PFAS) en 0,004 ng/m³ (EFSA-componenten).”

Daarnaast voerde VITO onderzoek uit in 2022-2023 naar de depositie van PFAS in de Studie naar PFAS in de omgevingslucht en deposities in de omgeving van Indaver en Stabroek. Op 4 locaties, op verschillende afstand en windrichting van Indaver, werden depositiemetingen uitgevoerd, daarbij concludeerde VITO dat “De gemiddelde EFSA-concentraties liggen op de vier meetlocaties lager dan de drempelwaarde van het tijdelijk toetsingskader voor omgevingslucht EFSA-PFAS (0,4 ng/m³).”

Betreffende de deposities werd vastgesteld dat “In het algemeen zijn de deposities, op enkele uitzonderingen na, vrij stabiel in de tijd, met ΣPFAS deposities onder 40 ng/m²/dag en EFSA-PFAS deposities tussen 0 en 6 ng/m²/dag op vijf van de zes maanden (Figuur 11 en Figuur 12). De hoogste deposities werden gemeten in de periode 27/07 tot 24/08/2023 (maand 6, depositie augustus 2023), wat voornamelijk te wijten is aan een sterk verhoogde depositie van PFOA op alle meetlocaties (PFOA deposities van 78 tot 112 ng/m²/dag over de vier meetlocaties). De verhoogde PFOA depositie komt op alle vier meetpunten voor in die periode.”. In de emissiemeetresultaten van Indaver werd geen verhoogde PFOA vastgesteld. Dit wijst erop dat Indaver niet de bron van de verhoogde depositie was. VITO stelt ook dat “Mogelijks is de hoge neerslaghoeveelheid een bepalende factor voor deze verhoogde deposities, maar de dataset is te beperkt om dit sterk te onderbouwen.” Voor meer informatie zie website PFAS Vlaanderen.

“De gemiddelde EFSA-PFAS concentraties, gemeten tijdens de meetperiode van 6 maanden van maart tot en met augustus 2023, liggen op alle meetplaatsen ruim onder de ondergrens van het tijdelijke toetsingskader (0,4 ng/m³). Er kan dus besloten worden dat er geen negatieve gezondheidseffecten te verwachten zijn door blootstelling aan EFSA-PFAS via de omgevingslucht.”

De gemiddelde EFSA-concentraties op de vier meetlocaties in de buurt van Indaver voldoen aan de tijdelijke toetsingswaarde van het Vlaams toetsingskader voor omgevingslucht EFSA-PFAS (0,4 ng/m³). (PFAS-luchtmetingen in Zwijndrecht en omgeving)

b. Risicobeoordeling van luchtdepositie

ARCHE consulting heeft de mogelijke risico’s van de luchtdeposities geëvalueerd zowel naar grondwater en bodem, als naar omwonenden.
 

• Risicobeoordeling van impact op  grondwater en bodem

ARCHE Consulting heeft risicobeoordelingen uitgevoerd voor 2 scenario’s. Het eerste scenario betreft geëmitteerde historische PFAS-verbindingen op basis van het referentie jaar 2022, waarbij deze impact als emissieniveau werd beschouwd gedurende de 30 jaar operaties van Indaver (ARCHE, Expert opinie Karakterisering van historische PFAS emissies in de lucht en risicobeoordeling voor INDAVER). De huidige sterk verlaagde emissies (referentiejaar 2023) zijn  in een tweede scenario gebruikt om de effecten te voorspellen over een toekomstige tijdshorizon van 100 jaar (ARCHE, Expert opinie Karakterisering PFAS emissies in de lucht en risicobeoordeling INDAVER referentiejaar 2023).
Bij de risicobeoordelingen is  telkens uitgegaan van “Worst case” condities.

Wat betreft de historische situatie concludeert ARCHE : “De gemodelleerde grondwater concentratie voor de som PFAS (14.1-50.5 ng/L) overschrijdt de 500 ng/L (voor de som PFAS) drinkwaterlimiet niet. Gedurende het tijdsbestek van 30 jaar liggen alle belangrijke PFAS-componenten onder de grenswaarde van 3 μg/kg-dw dat door OVAM als grenswaarde wordt gebruikt voor vrij gebruik van bodem (OVAM, 2021) en worden er dus geen risico’s voorspeld via aanrijking naar het bodemcompartiment.”

Voor de toekomstige situatie oordeelt ARCHE “De gemodelleerde grondwater concentratie voor ΣPFAS (1.2-3.5 ng/L) tgv de huidige INDAVER-emissies overschrijdt de 100 ng/L drinkwater limiet niet. Voor het bodemcompartiment zijn de gemodelleerde bodemconcentraties (bijdrage INDAVER) variërend van 0.06-0.19 μg/kg-ds beduidend lager dan de grenswaarde van 3 μg/kg-dw dat door OVAM als grenswaarde wordt gebruikt voor vrij gebruik van bodem (OVAM, 2021) en worden er dus evenmin risico’s voorspeld via aanrijking naar het bodemcompartiment.”

Op basis van de resultaten van deze beide expert opinies kan besloten worden dat er geen risico wordt voorspeld voor de mens door chronische blootstelling via inhalatie van de beschouwde PFAS-emissies. Er werden ook geen risico’s voorspeld via aanrijking van het bodemcompartiment (bodem en grondwater) wat de bijdrage van Indaver betreft.
 

•  Risicobeoordeling  van impact op de mens

Wat betreft de historische en de toekomstige situatie concludeert  ARCHE in beide expert opinies  dat “Op basis van de vergelijking van de piekconcentraties van PFAS in het luchtcompartiment op grondniveau met de inhalatoire toxicologisch onderbouwde grenswaarden kan besloten worden dat er geen risico wordt voorspeld voor de mens door chronische blootstelling via inhalatie van de in deze studie beschouwde PFAS-verbindingen. De berekende risico quotiënten liggen zelfs grootteordes onder 1 voor de meeste PFAS-verbindingen Deze bevinding bevestigt de conclusie van VITO. De conclusie is dat achtergrond-PFAS in de wijde omgeving van INDAVER eveneens een belangrijke bron is voor de effectief PFAS-verbindingen gemeten in het immissie meetnet.”

Bovendien is voor de actuele situatie “De bijdrage van INDAVER’s 2023 emissies aan de gemeten waarden (2022-2023 meetcampagnes) varieert van 0.3% tot 1.9% van de gemeten ΣPFAS luchtconcentraties en 1.4 % tot 14.1 % van de gemeten ΣPFAS depositiefluxen.”. De emissie van Indaver draagt bijgevolg maximaal 15% bij aan de gemeten depositie.

Tot slot werd onderzocht hoe de PFAS-emissies zich vertalen in een mogelijke verhoogde PFAS-belasting in het bloed van de omwonenden van INDAVER (ARCHE, Expert opinie impact PFAS lucht emissies Indaver op PFAS-concentraties in het bloed, referentiejaar 2023): “De procentuele bijdrage van de verbrandingsprocessen van INDAVER aan de PFAS bloedconcentraties in kinderen en volwassenen t.o.v. de hele omgeving (incl. andere bronnen) is heel beperkt.  Maar liefst 97 tot 99% van de PFAS-concentraties, verwacht in het bloed door inhalatie op deze vier locaties, is afkomstig van andere bronnen dan de verbrandingsprocessen van INDAVER. INDAVER zijn bijdrage aan de totale gemeten luchtconcentraties enerzijds, en aan de daarmee gerelateerde bloedconcentraties anderzijds, in het algemeen beperkt tot <1%, met een maximale bijdrage in het bloed van 2.5%. Op basis van de huidige richtwaarden opgesteld door EFSA en de Duitse Humane Biomonitoring Commissie worden er geen effecten op de gezondheid verwacht bij de huidige bijdrage van INDAVER via inhalatie.”